Co to jest motywacja?

Motywacja, mówiąc najprościej, to stan gotowości do podjęcia działań, które z pewnych względów są dla Ciebie istotne. Jest siłą, która napędza Cię do osiągania celów i pokonywania trudności.

Motywacja – definicja naukowa
W bardziej naukowym ujęciu motywacja to wszystkie mechanizmy odpowiedzialne za podjęcie, ukierunkowanie, podtrzymanie i zakończenie działań (Łukaszewski, 2003).
Najczęstsze problemy związane z motywowaniem się
Trudności z rozpoczęciem działania mimo zamierzenia – tak jest najczęściej, kiedy musisz przygotować się do egzaminu – najpierw obiecujesz sobie, że będziesz codziennie uczył się po trochu, potem, że przez ostatni tydzień „przysiądziesz”, po czym… i tak uczysz się „na łeb na szyję” w nocy tuż przed egzaminem.
Krótkotrwałość – potocznie zwana „słomianym zapałem” – dzieje się tak np. kiedy po pierwszych trzech wyprawach na basen zaprzestajesz dalszych wizyt, mimo że obiecałeś sobie regularne pływanie.
Fragmentaryczność – potrafisz się zmobilizować do niektórych działań, ale są też takie, których nie udaje Ci się doprowadzić do końca.

 
 
Co wzmacnia motywację?
Metoda 3 kroków do skutecznego działania
Co wpływa na osiągnięcie celu?
 

Co wzmacnia motywację?

Wiara w siebie 
Twoje przekonanie, że jesteś w stanie osiągnąć cel, jest bezcenne. Wzmacnia je pamięć o wcześniejszych sukcesach, a także każde, nawet najmniejsze, powodzenie na drodze do aktualnego celu. Jeśli podzielisz swój cel na etapy – każdy z nich, który uda Ci się pozytywnie zakończyć, będzie Cię dodatkowo motywował.
Zaangażowanie w działanie
Motywację można podzielić na wewnętrzna i zewnętrzną.
O motywacji wewnętrznej mówimy, kiedy ktoś podejmuje działanie tylko ze względu na jego treść, z czystej przyjemności płynącej z wykonywania tego zadania.
Motywacja zewnętrzna wiąże się z wykonywaniem działania ze względu na zewnętrzne, pozapodmiotowe czynniki (np. wypłata). Zwykle wywołuje ją układ kar i nagród (np. kasujesz bilet w tramwaju, bo jego brak grozi mandatem).
Motywacja wewnętrzna, będąca skutkiem wolnego wyboru, powoduje u Ciebie większe zaangażowanie w zadanie, nawet do tego stopnia, że można utracić poczucie upływającego czasu podczas jego wykonywania. Dlatego praca staje się o wiele owocniejsza, kiedy wykonujemy ją, bo naprawdę sprawia nam ona dużo satysfakcji (a dopiero w drugiej kolejności, oprócz tego dostajemy za nią np. pochwałę lub pieniądze).

3 kroki do skutecznego działania
Krok 1 ‒ Wyobrażanie
Wyobraź sobie efekt końcowy w najdrobniejszych szczegółach – to, jak będziesz się czuł, jak będziesz wyglądał, co będziesz widział i słyszał, kiedy już osiągniesz swój cel. Wykorzystaj do tego wszystkie zmysły. Przypomnij sobie analogiczne sytuacje z przeszłości lub po prostu użyj swojej wyobraźni.
Wizualizacja celu jest mentalną przymiarką, jazdą próbną. W wyobraźni możesz sprawdzić, czy rzeczywiście pragniesz danego stanu. Poza tym sprawia, że masz większą energię potrzebną do jego realizacji.
Krok 2 ‒ Planowanie
Uświadom sobie, jaki jest stan obecny, który chcesz zmienić, a potem pomyśl, co dokładnie chcesz osiągnąć. Swój cel określ w kategoriach pozytywnych – pomyśl, czego chcesz, a nie czego nie chcesz („Chcę schudnąć” zamiast „Nie chcę być gruby”). Następnie pomyśl dokładnie, jak zamierzasz przebyć drogę między jednym a drugim punktem, czyli jak chcesz osiągnąć Twój cel. Pomyśl nie tylko co, ale także jak, kiedy i z czyją pomocą lub z użyciem jakich środków chcesz to zrobić. Trudny, skomplikowany cel rozbij na mniejsze cele lub etapy rozłożone w czasie. Ważne, by cel, który formułujesz, był prosty, realistyczny (osiągalny, czyli w granicach Twoich aktualnych możliwości) i mierzalny (dokładne określenie działań pozwoli Ci sprawdzić, na jakim etapie jesteś), istotny i zakreślony w czasie (por. narzędzie SMART).
Na etapie planowania także warto skorzystać z mocy wyobraźni. O ile wyobrażanie sobie efektu końcowego wzmacnia energię, o tyle powtarzanie w myślach kolejnych kroków prowadzących do celu zwiększa szanse na jego realizację. Często korzystają z tego sportowcy – wizualizując np. kolejne etapy biegu tak, by mentalnie oswoić ciało z następnymi krokami.
Krok 3 ‒ Działanie
Wymaga energii, którą wzbudza pragnienie osiągnięcia celu; wiary, że cel jest możliwy do osiągnięcia i cierpliwości. Często silne emocje (np. lęk przed porażką) sprawiają, że ludzie w nieskończoność tkwią na etapie przygotowań i planowania, może podświadomie bojąc się przejść do dzieła. Działa to szkodliwie na osiągnięcie celu, jednakże zbyt szybkie, bezmyślne przejście do działania również nie sprzyja jego realizacji. Najlepiej więc zachowaj złoty środek. Zaplanuj wszystko dokładnie a potem zacznij realizować to, co zamierzyłeś.
 
Co wpływa na osiągnięcie celu?
Stopień trudności – im trudniejszy, bardziej skomplikowany i odległy jest dany cel, tym trudniej będzie Ci go osiągnąć. Może będzie Ci łatwiej, jeśli spróbujesz większe cele podzielić sobie na kilka mniejszych, a skomplikowane rozpiszesz na kolejne kroki.
Cele konkurencyjne – nie jest łatwo dążyć do celu, kiedy pojawiają się inne kuszące możliwości. Trudniej będzie Ci utrzymać dietę, jeśli wybierzesz się na proszony obiad. Postaraj się unikać pokus w trakcie dążenia do istotnego celu.
Intensywność zewnętrznego nacisku przeciwko aktualnemu zamiarowi – trudno będzie Ci osiągnąć cel, jeśli wszyscy wokół będą krytykować Twój wybór. Dużo łatwiej o skuteczne działanie, jeśli od otoczenia otrzymujesz wsparcie. Dobrze byłoby, gdyby Twoi bliscy akceptowali i podtrzymywali Cię w realizacji zamierzeń.
Kontrola i selektywność przyjmowanych informacji – czyli umiejętność wyodrębnienia z otoczenia informacji wspierających zamiar i pominięcia takich, które podważają jego słuszność. Na krótko przed ślubem lepiej nie słuchać doniesień o wzrastającej liczbie rozwodów, a raczej rozmawiać z parami, które obchodzą złote gody.
Aktywna selektywność uwagi – inaczej mówiąc umiejętność koncentrowania się na działaniach związanych z celem – dzieje się tak, kiedy potrafisz się powstrzymać przed wykonaniem jeszcze jednego telefonu, pójściem po kolejną herbatę, włączeniem radia i robieniem setki innych rzeczy właśnie wtedy, kiedy masz przygotowywać ważną prezentację.
Emocje – brak kontroli nad emocjami może sprawić, że będziesz się niepotrzebnie nakręcać i rozpraszać. Świadomość siebie sprawia, że wiesz, kiedy powiedzieć STOP niechcianym emocjom, wątpliwościom lub alternatywnym pomysłom.
 


 

Bibliografia:
Łukaszewski, W. (2003). Motywacja w najważniejszych systemach teoretycznych. W: J. Strelau (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom II. (s. 427-440). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Łukaszewski, W. i Doliński, D. (2003). Mechanizmy leżące u podstaw motywacji. W: J. Strelau (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom II. (s. 441-468). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.